بسم الله ...

 در اصطلاح امروزی خدمت دائمی یا موقت در نیروهای مسلح کشورها، سربازی نامیده می شود.

در برخی ر از کشورها خدمت سربازی اجباری نیست و جوانان می‌توانند به صورت داوطلبانه به استخدام ارتش حرفه‌ای کشورشان در آیند. فراخوان خدمت وظیفه عمومی در شرایط عادی غالباً در این کشورها وجود ندارد ولی حاکمان این کشورها احتمال این فراخوان در شرایط اضطراری را به هیچ وجه رد نمی‌کنند.
گزیده‌ای از کشورها:
واتیکان

کشورهای فاقدخدمت اجباری:

آرژانتین
آفریقای جنوبی
آنتیگو و باربودا
آنتیل هلند
اتیوپی
اردن
اسپاینا
استرالیا
اسلواکی
اسلونی
افغانستان
آلمان
امارات متحد عربی
ایالات متحده آمریکا
ایتالیا
ایرلند
باربادوس
باهاماس
بحرین
برمه
برونئی
بریتانیا
بلژیک
بلغارستان
بنگلادش
بوتان
بوتسوانا
بوسنی و هرزگوین
پاکستان
پرتغال
پرو
تانزانیا
ترینیداد و توباگو
تونگا
تیمور شرقی
جیبوتی
چک (جمهوری)
دومینیکن (جمهوری)
رواندا
رومانی
زامبیا
زلاند نو
ژاپن
سریلانکا سنت کیتس و نویس
سوازیلند
سورینام
سیرالئون
سیشل
شیلی
عراق
عربستان سعودی
عمان
غنا
فرانسه
فیجی
قطر
کامرون
کانادا
کرواسی
کنیا
کونگو
گامبیا
گینه نو پاپوا
لبنان
لسوتو
لوکزامبورگ
لهستان (لغو در 2008)
لیبریا
لیتوانی
مالاوی
مالتا
مالدیو
مجارستان
مراکش
مقدونیه
مونتنگرو
نامیبیا
نپال
نیجریه
نیکاراگوا
هائیتی
هلند
هند
هندوراس
یمن

و...

کشورهایی با خدمت یک‌ساله یا کمتر:

ازبکستان (12 ماه)
استونی (11 - 8 ماه)
اکوادور (خدمت انتخابی)
السالوادور (خدمت انتخابی)
اوکراین (12 ماه)
بولیوی (12 ماه)
پاراگوئه (12 ماه نیروی زمینی؛ 24 ماه نیروی دریایی)
تایوان (خدمت انتخابی)
تونس (12 ماه) صربستان (6 ماه)
گواتمالا (24 - 12 ماه)
لاتویا
مغولستان (12 ماه)
مکزیک (خدمت انتخابی)
مولداوی (12 ماه)
یونان (12 ماه)

کشورهایی با 18 ماه خدمت وظیفه:

آذربایجان
اریتره
ترکیه (15-6 ماه)
روسیه (18-12 ماه)
ساحل عاج کلمبیا
کامبوج
گرجستان
لائوس
ماداگاسکار

کشورهایی با خدمت غیر رزمی یا بدون سلاح:

آنگولا
استونی
الجزایر
بلاروس
صربستان (9 ماه غیرنظامی)
قبرس
لاتویا

 کشورهایی با خدمت انتخابی:

آفریقای مرکزی (جمهوری)
اکوادور
السالوادور
اندونزی
بنین
تایوان
توگو
چاد چین
سنگال
کیپ ورد
گینه بیسائو
مالزی
مکزیک
نیجر

کشورهایی با ترکیب خدمت وظیفه و داوطلبانه:

اوگاندا
برمودا
بروندی
سنگاپور
فیلیپین کویت
گابون
مالی
موریتانی
ونزوئلا

کشورهایی با بیش از 18 ماه خدمت وظیفه، بدون انتخاب‌های غیررزمی:

ارمنستان
اسرائیل
ایران
بورکینافاسو
تاجیکستان
تایلند
ترکمنستان
سائوتوم و پرنسیپ
سنگاپور (به جز نیروی دفاع میهنی که بخشی از وزارت کشور است)
سودان
سوریه
سومالی
قرقیزستان قزاقستان
کره جنوبی
کره شمالی
کنگو (جمهوری دموکراتیک)
کوبا
گینه
گینه استوایی
لیبی
مصر
موزامبیک
ویتنام

کشورهایی که به زودی خدمت وظیفه عمومی را لغو می‌کنند:
آلبانی
اوکراین
صربستان

توضیحات بیشتر : 

کشورهایی که خدمت وظیفه عمومی ندارند:

آرژانتین
آرژانتین در سال 1994 خدمت وظیفه را لغو کرد و آن را تبدیل به خدمت داوطلبانه کرد.

آفریقای جنوبی
آفریقای جنوبی تحت رژیم آپارتاید دارای خدمت وظیفه 2 ساله به همراه چندین اردو برای مردان سفیدپوست بود. این سیستم در سال 1994 لغو شد.

استرالیا
با اینکه درجه‌های شدت مختلفی در فراخوان‌های خدمت وظیفه عمومی در مواقع بحرانی (جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم، جنگ کره، جنگ ویتنام) وجود داشت، اما در حال حاضر استرالیا خدمت وظیفه عمومی ندارد. تمامی گونه‌های خدمت وظیفه توسط دولت ویتالیم در سال 1972 ممنوع اعلام شد.

اسلواکی
اسلواکی در تاریخ 1 ژانویه 2006 خدمت نظامی اجباری را لغو کرد.

اسلونی
آنتون روپ نخست‌وزیر اسلونی خدمت اجباری نظامی را در تاریخ 9 سپتامبر 2003 لغو کرد.

آلمان
آلمان 123مین کشوری است که ارتش خود را از سیستم سربازی اجباری به سربازی داوطلبانه تغییر داد و به ارتش حرفه ای دست یافت.

ایالات متحده آمریکا
ایالات متحده آمریکا به طور متناوب از خدمت وظیفه استفاده کرده است. برای مثال در سال 1863 فراخوان نیروهای وظیفه باعث ایجاد شورش‌های نیویورک شد. بعدها در سال 1917 که ایالات متحده وارد جنگ جهانی اول شد دولت این کشور از فراخوان خدمت وظیفه استفاده کرد. نخستین دوره خدمت وظیفه در زمان صلح نیز با لایحه‌ای به نام خدمت و آموزش انتخابی در سال 1940 برگزار شد. خدمت وظیفه فعال (فراخوان) در سال 1973 در این کشور به پایان رسید. هم‌اکنون از پسرانی که در سنین بین 18 تا 24 سال قرار دارند خواسته می‌شود در نظام خدمت انتخابی ثبت‌نام کنند. هدف این خدمت «فراهم آوردن نفرات کافی برای نیروهای مسلح در شرایط اضطراری است» و هدف دیگر آن نظام سلامت فردی کارکنان است. از دیگر اهداف این طرح ایجاد برنامه‌ای برای فرمان‌شکنان وجدانی است تا آن‌ها نیز بتوانند در خدمات جایگزین کار کنند. از سال 1986 تا به حال هیچ کس به خاطر تخطی از قوانین نظام وظیفه کشته نشده است. زنان نمی‌توانند در خدمت انتخابی آمریکا ثبت‌نام کنند اما این اختیار را دارند تا به عنوان داوطلب به ارتش بپیوندند.

ایتالیا
ایتالیا تا 31 دسامبر 2004 دارای خدمت وظیفه عمومی برای مردان بود. حق فرمان‌شکنان وجدانی نیز از سال 1972 به رسمیت شناخته شده بود به این گونه که آن‌ها می‌توانستند «خدمت غیررزمی» یا یکی از خدمات اجتماعی را به عهده گیرند.
مجلس ایتالیا فرمان تعلیق خدمت اجباری وظیفه را در سال 2004 تصویب کرد. اجرای این طرح از ابتدای سال 2005 بود و پس از آن ارتش دارای نیروهای داوطلب حرفه‌ای متشکل از مرد و زن می‌باشد.

ایرلند (جمهوری)
جمهوری ایرلند همیشه دارای ارتشی کاملاً داوطلب بوده است.

بریتانیا
خدمت در سال 1963 لغو شد.

 
بلژیک
بلژیک در سال 1994 خدمت وظیفه را به حال تعلیق در آورد.
بوسنی و هرزگوین
بوسنی و هرزگوین در تاریخ 1 ژانویه 2006 خدمت سربازی را منسوخ کرد.

پاکستان
پاکستان نیز مانند هند همیشه دارای ارتش حرفه‌ای بوده است. با این حال پس از پس‌زلزله‌های استقلال و جنگ سال 1948 هنگامی که ارتش در حال تبدیل شدن از یک نیروی مستعمراتی به یک ارتش جدید ملی بود، نیروهای چریکی از اطراف قبایلی که در مرزهایی چون پنجاب و کشمیر مستقر بودند شروع به شکل‌گیری کردند. هر قبیله سهیمه‌ای معین داشت و بسیاری از افراد اعزامی به این نیروها به معنای واقعی کلمه داوطلب نبودند (هر چند بسیاری نیز داوطلب بودند). این مورد تنها مثال قابل ذکر در ارتباط با خدمت وظیفه در پاکستان است.

پاناما
پاناما در سال 1992 تمامی انواع خدمت نظامی را منحل اعلام کرد و جای آن را به پلیس ملی داد. پیش از آن نیز حمله آمریکا به این کشور در سال 1989 باعث شد تا نیروهای دفاعی پاناما نابود شوند.

پرتغال
پرتغال در تاریخ 19 نوامبر 2004 خدمت اجباری نظامی را لغو کرد.

پرو
پرو در سال 1999 خدمت سربازی را لغو کرد.

تانزانیا
تانزانیا قبلاً از خدمت وظیفه عمومی استفاده می‌کرد ولی هم‌اکنون آن را کنار کذاشته است.

جاماییکا
در جاماییکا خدمت نظامی از 18 سالگی به بالا به شکل داوطلبانه وجود دارد. افراد جوانتر نیز می‌توانند با اجازه اولیای خود به استخدام ارتش در آیند.

چک
جمهوری چک خدمت وظیفه عمومی را در تاریخ 21 دسامبر 2004 الغا کرد.

زلاند نو
فراخوان خدمت وظیفه عمومی مردان به ارتش زلاند نو در سال 1940 آغاز شد و در سال 1972 لغو شد.

ژاپن
نیروهای دفاع از خود ژاپن از هنگام تأسیس خود در دهه 1950 و پس از پایان اشغال متفقین تا به حال از نیروهای داوطلب تشکیل شده است. از آن جا که قانون اساسی ژاپن، دولت این کشور را از تشکیل هر گونه نیروی نظامی آفندی منع کرده است، خدمت وظیفه عمومی حداقل تا آینده نزدیک مسئله قابل بحثی در این کشور نخواهد بود

فرانسه
خدمت وظیفه مدرن توسط انقلابیون فرانسوی ابداع شد. آن‌ها نیاز به نیروی دفاعی قوی‌تری داشتند تا بتوانند نظرات رادیکال خود را به کل اروپا گسترش دهند. قانون جردن در سال 1798 بیان می‌داشت: «هر فرانسوی سرباز است و خود را ملزم به دفاع از ملت می‌داند.» به این شیوه بود که ناپلئون بناپارت توانست ارتش بزرگ (Grande Armée) را به وجود آورد و اولین جنگ اروپایی خود را آغاز کند.
فرانسه از سال 1996 خدمت وظیفه عمومی در زمان صلح را لغو کرد اما کسانی که پیش از سال 1979 متولد شده بودند باید خدمت خود را به پایان می‌بردند.
از زمان جنگ استقلال الجزایر (62-1954) به این سو، سربازان وظیفه به مناطق خارجی یا جنگی اعزام نشده بودند مگر اینکه خود داوطلب می‌شدند.

کاستاریکا
کاستاریکا در سال 1948 خدمت وظیفه را ملغی اعلام کرد.

کانادا
در کانادا هیچ‌گاه از فراخوان خدمت وظیفه عمومی در زمان صلح استفاده نشده است. خدمت وظیفه عمومی در هنگامه جنگ جهانی اول و دوم به ویژه در استان کبک مورد مناقشه شدید قرار گرفت.

کرواسی
در تاریخ 3 اکتبر 2007 دولت جمهوری کرواسی به مجلس پیشنهاد داد تا در مورد تعلیق تمام خدمات اجباری نظامی تصمیم بگیرد. این نظر که توسط رئیس‌جمهور استفان مسیچ پشتیبانی می‌شد در تاریخ 5 اکتبر 2007 تصویب شد و حالت رسمی یافت. از تاریخ 1 ژانویه 2008 کلیه خدمات اجباری نظامی (یا غیرنظامی) تبدیل به خدمت داوطلبانه شده‌اند.

لاتویا
لاتویا از تاریخ 1 ژانویه 2007 خدمت وظیفه را الغا کرد.

لبنان
تا پیش از این خدمت وظیفه عمومی به طول یک سال برای مردان در لبنان وجود داشت. در تاریخ 4 مه 2005 نظام خدمت وظیفه جدیدی تصویب شد که در آن خدمتی شش ماهه پیش‌بینی شده بود و همچنین این طرح دولت را ملزم به الغای خدمت سربازی در 2 سال آینده کرده بود. خدمت وظیفه عمومی در تاریخ 10 فوریه 2007 در لبنان الغا شد.

لوکزامبورگ
لوکزامبورگ دارای ارتشی داوطلب است.

لهستان
لهستان در تاریخ 5 دسامبر 2008 خدمت اجباری را لغو کرد.

مجارستان
مجارستان در نوامبر سال 2004 خدمت وظیفه عمومی را ملغی اعلام کرد. الغای خدمت سربازی پس از پایان یافتن مناقشات سیاسی طولانی مدتی بود که منجر به تغییر قانون اساسی شد. برای بازگرداندن خدمت وظیفه، باید دو سوم نمایندگان به آن رأی مثبت دهند که در آینده نزدیک بسیار نامحتمل به نظر می‌رسد. هم‌اکنون این کشور در حال توسعه ارتش حرفه‌ای خود با تأکید بر سربازان پیمانی است که هر چهار سال به طور داوطلبانه خدمت خواهند کرد.

مراکش
مراکش خدمت وظیفه را از تاریخ 31 اوت 2006 لغو کرد.

مقدونیه (جمهوری)
جمهوری مقدونیه در اکتبر 2006 خدمت وظیفه عمومی را لغو کرد.

مونتنگرو
فیلیپ وویانوویچ رئیس‌جمهور مونتنگرو، از تاریخ 30 اوت 2006 خدمت سربازی را لغو کرد.

هلند
هلند در سال 1814 خدمت وظیفه عمومی را برای ایجاد نیروی مقاومت ملی (ملیشیا) تشکیل داد. در همان زمان نیز یک ارتش دائمی که صرفاً توسط داوطلبان تشکیل شده بود را نیز بنا نهاد. با این حال کمبود نیروی داوطلب باعث شد هر دو نیرو در سال 1819 با هم ترکیب شوند، به شکلی که توده سربازان آن ارتش، وظیفه بودند و فرماندهان آن‌ها افسران و درجه‌داران حرفه‌ای بودند.
این نظام تا پایان جنگ سرد وجود داشت. بین سال‌های 1991 و 1996 ارتش هلند نیروهای وظیفه خود را به تدریج کم کرد و تبدیل به ارتشی کاملاً داوطلب شد. آخرین نیروهای وظیفه در سال 1995 به خدمت اعزام شدند و در سال 1996 ترخیص شدند. هلند تا به حال به شکل رسمی خدمت وظیفه عمومی را لغو نکرده است؛ این به آن معنا است که قانون و سیستمی که سربازان را به خدمت اعزام می‌کرد همچنان برقرار است و شهروندان هلندی که خدمت نظامی خود را تا پیش از سال 1996 کامل کرده‌اند را می‌توان (از نظر قانونی) در مواقع بحرانی به خدمت فراخواند.

هند
هند چه در زمان استعمار بریتانیا یا حتی پس از استقلال در سال 1947 تا به حال خدمت وظیفه عمومی نداشته است. در جنگ جهانی دوم ارتش هند یکی از بزرگترین ارتش‌های کاملاً داوطلب تاریخ را داشت که تعداد نفرات آن به بیش از 2/5 میلیون نفر می‌رسید. از آن زمان تا کنون این کشور توانسته است رکورد دومین ارتش بزرگ و اولین ارتش کاملاً داوطلب را حفظ کند.
کشورهایی که خدمت وظیفه عمومی دارند

کشور هایی که نوعی از خدمت وظیفه را دارند: 

آلبانی
آلبانی دارای نظام خدمت وظیفه عمومی است. این نظام در آغاز ژانویه سال 2010 به پایان خواهد رسید و تمامی نیروها کاملاً حرفه‌ای خواهند شد.[28]

اتریش
مردان اتریشی که از نظر جسمی سالم هستند و در سنین بین 18 تا 35 سال قرار دارند باید به کشور خود خدمت نظامی کنند. طول خدمت از سال 2006 به 6 ماه رسیده است. فرمان‌شکنان وجدانی نیز می‌توانند به خدمت غیرنظامی به مدت 9 ماه بپردازند.
زنان نیز از تایخ 1 ژانویه 1998 اجازه یافتند به شکل داوطلبانه به خدمت نظامی ملحق شوند.

ارمنستان
در ارمنستان مردانی که بین سنین 18 تا 27 سالگی هستند باید به خدمت نظام وظیفه بروند.

اوکراین
گزینه‌های سربازی در اوکراین شامل دوره? آموزشی افسر احتیاط به مدت دو سال (که در دانشگاه‌ها انجام می‌شود و به معنای عدم حضور در ارتش است) یا یک سال خدمت عادی است. افرادی که سنشان از بیست و پنج سال بگذرد را نمی‌توان به خدمت فراخواند. ارتش اوکراین نیز تا مدتی پیش مانند روسیه درگیر مشکلاتی مانند ددو واشینا بود تا اینکه بر اثر تقلیل خدمت سربازی این مشکلات رو به کاهش گذاشتند (طول خدمت در اوایل دهه 2000 میلادی از 24 ماه به 18 ماه و سپس به 12 ماه کاهش یافت. از دیگر دلایل کاهش این مشکلات کم شدن تعداد پرسنل وظیفه به دلیل رویکرد ارتش به سمت حرفه‌ای شدن است. اوکراین در نظر دارد تا سال 2010 ارتش خود را کاملاً حرفه‌ای ساخته و خدمت وظیفه عمومی را لغو کند. وزیر دفاع این کشور اعلام کرده است که آخرین کارکنان وظیفه در سال 2010 به خدمت فراخوانده خواهند شد.

ایران
ایران دارای خدمت وظیفه عمومی برای مردان است. لایحه خدمت اجباری نظام وظیفه در سال 1303 توسط رضا پهلوی به مجلس شورای ملی چهارم تقدیم شد و در آن جا به رغم مخالفت ملاکان بزرگ و روحانیون به تصویب آن مجلس رسید.
ماده چهارم قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال 1363 بیان می‌کند که خدمت وظیفه عمومی در ایران 30 سال است که به چهار دوره تقسیم می‌شود. خدمت دوره ضرورت (2 سال)، دوره احتیاط (8 سال)، دوره ذخیره اول (10 سال) و دوره ذخیره دوم (10 سال). همچنین این قانون به شورای عالی دفاع اجازه می‌دهد در شرایطی که تعداد مشمولان مازاد بر نیاز باشد، طول دوره ضرورت به 18 ماه کاهش یابد.

افرادی که دارای مصدومیت یا نارسایی‌های بدنی و یا برخی شرایط اجتماعی هستند از خدمت معاف می‌شوند. دانش‌آموزان و دانشجویان تا زمانی که تحصیل می‌کنند از خدمت معاف هستند.
هر چه که میزان تحصیلات فرد بالاتر باشد، درجه? وی نیز بالاتر خواهد بود. بنابر قانون خدمت وظیفه عمومی نفراتی که دارای مدرک کارشناسی ارشد به بالا باشند به درجه ستوان دومی، نفراتی که دارای مدرک کارشناسی باشند به درجه ستوان سوم, استوار یکم، استوار دوم و نفراتی که دارای مدرک کاردانی (فوق دیپلم) باشند به درجه گروهبان دومی نائل می‌شوند. سربازان صفر نیز از بین دارندگان مدارک دیپلم به پایین انتخاب می‌شوند.
حقوق این افراد نیز در طول خدمت وظیفه عمومی با توجه به درجه آنها تعیین می‌شود. بدین صورت که بنابر مصوبه سال 1388، از 41?500 تومان برای سرباز سوم تا 69?600 تومان برای ستوان یکم دارای رشته فنی و 76?900 تومان برای ستوان یکم دارای رشته پزشکی، متفاوت است.
 
برزیل
هنگامی که مردان برزیلی به سن 18 سالگی می‌رسند باید 12 ماه به کشور خود خدمت نظامی کنند. هر چند به طور رسمی تمام مردان باید به خدمت بروند اما استثناهای متعددی وجود دارند که باعث می‌شوند عملاً خدمت نظامی محدود به داوطلبان باشد. بیشتر اوقات خدمت نظامی در پایگاه‌های نظامی نزدیک به منزل نفرات اجرا می‌شود. دولت معمولاً از کسانی که قصد رفتن به دانشگاه را دارند یا دارای شغل ثابتی هستند نمی‌خواهد که به خدمت سربازی بروند. دلایل زیاد دیگری مانند شرایط پزشکی وجود دارند که می‌توانند باعث معافی اشخاص از خدمت وظیفه شوند. سربازانی که در دانشگاه پذیرفته شوند می‌توانند با استفاده از برنامه‌ای که شبیه به برنامه ROTC آمریکایی است خدمت خود را بگذرانند. پذیرش مستقیم در یکی از آکادمی‌های نظامی نیز می‌تواند جایگزین این خدمت شود.

بلاروس
مردان کشور بلاروس که از نظر جسمی سالم هستند و در سنین بین 18 تا 27 سال قرار دارند باید به کشور خود خدمت کنند. طول این خدمت برای افرادی که دارای تحصیلات عالی نیستند 18 ماه و برای کسانی که تحصیلات عالی دارند 12 ماه است.

 

چین
خدمت وظیفه از زمان تأسیس جمهوری خلق چین در سال 1949 در تئوری وجود داشته است. با این حال به دلیل جمعیت کلان چین و وجود داوطلبان زیادی که تقاضای ورود به ارتش این کشور را دارند، تا به حال فراخوان خدمت اعلام نشده است.
ساکنان هنگ کنگ و ماکائو از سال 1997 و 1999 از عضویت در ارتش منع شده‌اند.

روسیه
سیستم خدمت وظیفه در امپراتوری روسیه، اولین بار در تاریخ 1 ژانویه 1874 توسط دمیتری میلیوتین برقرار شد. فدراسیون روسیه تا سال 2008 دارای 12 ماه خدمت وظیفه اجباری برای مردان بوده است. برخی از نمونه‌های عدم حضور بر سر خدمت وظیفه در روسیه به شرح زیرند:
تحصیل در دانشگاه یا یک مرکز مشابه دیگر. تمام دانشجویان تمام-وقت از خدمت سربازی معاف هستند اما ممکن است پس از فارغ‌التحصیلی (یا اخراج) به خدمت فراخوانده شوند. دانش‌جویان پس از فارغ‌التحصیلی به عنوان سرباز صرف به خدمت گرفته می‌شوند ولی اگر دارای آموزش‌های نظامی باشند می‌توانند تقاضای خدمت 2 ساله با درجه افسری بدهند. کسانی که تحصیلات عالی خود را به صورت تمام-وقت ادامه دهند یا درجه آکادمیک داشته باشند (مانند پی اچ دی، دکترای علوم) به خدمت فراخوانده نمی‌شوند.
دریافت گواهی پزشکی مبنی بر عدم تناسب جسمی برای خدمت.
داشتن بیش از دو فرزند.

کره جنوبی
کره جنوبی دارای 24 تا 27 ماه خدمت اجباری است. هیچ جایگزینی برای فرمان‌شکنان وجدانی جز زندان وجود ندارد. به طور کلی بیشینه? مردان کره جنوبی به جز عده کمی در ارتش خدمت می‌کنند. طول مدت خدمت از یک نیرو تا نیروی دیگر متفاوت است. تا سال 2012 خدمت در نیروی زمینی ارتش بسته به میزان تحصیلات، به 18 ماه کاهش پیدا خواهد کرد.

کلمبیا
کلمبیا دارای خدمت نظامی اجباری برای تمام مردان است.

منبع: wikipedia.org